NIEDOCENIANIE ARGUMENTACJI EKONOMICZNEJ
Skutki nadużywania alkoholu w dziedzinie zdrowia, prawa i zasad współżycia społecznego stanowią tak bogate źródło argumentacji, że najczęściej w tym zakresie zamyka się informacja rzeczowa stanowiąca przesłanki, na podstawie których uczniowie mają budować wnioski.
Kierunek argumentacji ekonomicznej w zwalczaniu nadmiernego picia określa przekonywająco następująca myśl:
,,Jestem przekonany, że w dużej części można osiągnąć poważne oszczędności bez obniżania dotychczasowego poziomu życia, a tylko przez zmniejszenie konsumpcji wódki i innych napojów alkoholowych”.
Wśród młodzieży coraz częściej stwierdza się tendencje oszczędnościowe, które mają swoje źródło w stale rozszerzających się możliwościach zakupu atrakcyjnych wyrobów przemysłowych (szczególnie — motoryzacja) oraz w realnych perspektywach zdobycia mieszkania, uwarunkowanych jednak nakładami finansowymi zainteresowanego.
Tego rodzaju motywy abstynencji mogą być przekonywające, jeżeli zostaną poparte dokładnymi przelicznikami w wymiarach realnych dla przeciętnie sytuowanego człowieka pracy.
W świetle zadań wychowania obywatelskiego zagadnienia ekonomicznych aspektów nadużywania alkoholu nie można oczywiście sprowadzać do oszczędności pojmowanych w sensie osobistym i najbardziej bezpośrednim.
Ważne jest, aby podsumować w przybliżeniu takie skutki nadmiernego picia, jak obniżenie wydajności pracy i opuszczanie dni roboczych w zakładach produkcyjnych, koszty leczenia alkoholików i pomocy dla ich rodzin, wreszcie znaczny procent przestępstw gospodarczych popełnianych w związku z pijaństwem. Uczniowie muszą wtedy zrozumieć, że w alkoholu tonie poważna część naszego dochodu.
SCHEMATYZM
Schematyczne potraktowanie programu i metod wychowania w trzeźwości nie da pożądanych rezultatów, ponieważ uczniowie ulegają wpływom różnych obyczajów typowych dla danego środowiska — jeśli chodzi o picie alkoholu. Bardzo nierównomierne jest też w różnych środowiskach nasilenie pijaństwa. Są nie tylko określone rodziny, ale i określone grupy środowiskowe, w których konsekwentnie wymaga się od młodocianych abstynencji, ale są i takie, w których nawet dzieci przyzwyczaja się do próbowania trunków.
Nie można więc ustalić modelu programowo-metodycznego, aby odtwarzać go biernie w każdym środowisku, ale formy i metody pracy nauczyciela muszą uwzględniać odpowiednie fazy rozwojowe ucznia podobnie jak w całym procesie dydaktyczno-wychowawczym. Psychologia i pedagogika ustala odpowiednie w tej sprawie zasady, a uwzględniając je, daje przykłady technik dydaktyczno-wychowawczych dostosowanych do kilku faz rozwojowych wychowanków szkoły.
ZAWODNA IZOLACJA
Integracja wpływów wychowawczych szkoły i środowiska jest założeniem, ale jeszcze nie jest faktem.
Pijaństwo niektórych środowisk przez mnóstwo powiązań i wpływów utrudnia wychowanie dzieci i młodzieży szkolnej. Jest to ważki motyw konieczności angażowania się nauczycieli do działalności przeciwalkoholowej w środowisku społecznym.
Przygotowanie zawodowe, postawa ideowa, autorytet wykonywanej funkcji oraz w wielu przypadkach autorytet osobisty, to zespół czynników, które wysoko kwalifikują nauczyciela, jako działacza na froncie społecznej walki przeciwalkoholowej.
Najbardziej efektywną formą włączenia się nauczycieli do tej walki jest ich udział w działalności przeciwalkoholowej. Istnieje wiele innych możliwości i okazji, aby zamierzone cele osiągać poza organizacyjnymi ramami.
Wniosek, jaki wynika z powyższego stwierdzenia, nakłada na nauczycieli dodatkowe obowiązki, ale obowiązki ściśle związane ze społeczną funkcją nauczyciela-wychowawcy.
STANOWISKO ZNAKOMITEGO UCZONEGO I WYCHOWAWCY
Na zakończenie części pierwszej, która omawia cel i zasadnicze metody wychowania uczniów w trzeźwości, przedstawiam bez komentarzy drogę, na której profesor Tadeusz Kotarbiński widzi przeciwdziałanie obyczajowi nadmiernego picia.
Oto ona:
„Nieuchronną pozostaje potrzebą uświadamiać, perswadować, namawiać do umiaru w spożywaniu wódek, wina, piwa. Ale przede wszystkim zaprawiać do zajęć i sposobów bycia, które z pijaństwem nie dadzą się pogodzić, a takie są wszelkie prace poważne, wymagające stałej przytomności, trzeźwego sądu i panowania nad sobą. Ambicje twórcze w dziedzinie intelektu i techniki, ambicje społeczne, ambicje sportowe — to antidota przeciwko skłonności do alkoholowych zamroczeń”.